Te rātaka a te Taua Māori - Maehe 1942

Kaiwhakamaori: Wiremu rāua ko Oho Kaa (Ngāti Porou)

Kupu whakamārama

I te timatatanga o te marama, ka uru atu Te Ope Taua Maori ki roto ki te tuarua o nga Ope Pakanga o Aotearoa. Katahi ratou ka wehe atu i Ihipa mo te haere atu ki Hīria. (Syria). I kawea atu Te Ope Nui ma runga i nga waka ma roto o Palestine me Lebanon. I konei hoki ka kite nga hoia Maori i te nuinga o nga ingoa i whakahuatia i roto i te paipera i akona e ratou i te wa e tamariki ana. I te takiwa o Arsal, he roa tonu te wa i reira ratou e tirotiro haere ana i tenei whenua. I tahuri hoki ratou ki te whakapakari i a ratou ki nga mahi hoia, notemea i whakaaro ratou na te pakanga o nga Tiamana ki te iwi o Rūhia tērā pea ka ahu whakararo mai ratou ma te takiwa o Tāke.

I te timatatanga o Maehe, kī katoa nga tūnga toru tekau ma toru Āpiha o Te Ope Taua Maori. Tokoono nga hoia o te Rōpū Tāpiri, kotahi he tākuta, kotahi he kaikarakia, kotahi he tākuta mahi niho me te tokotoru rewhetanara tauhou (he piha).

  • Kānara Tuarua Kairīwhi: ko Humphrey Dyer
  • Nga Kāpene: ko Fred Baker, (kaiwhakahaere tuarua o te Ope Taua Maori), ko Chris Sorrenson, ko Charles Bennett, ko Gordon Ormond, ko Reta Keiha, ko Ben Porter
  • Nga Kāpene Kairīwhi: ko Rangi Logan rāua ko Jim Tuhiwai
  • Nga Rewhetanara: ko Peta Awatere, ko H.T. Maloney, ko Jack Orsmby, ko Henry Toka, ko Ruhi Pene
  • Rewhetanara Tuarua: ko Wai Awarau, ko Jim Henare, ko Jim Matehaere, ko Tony Tikao-Barrett, ko Syd Jackson, ko Reg Mariu, ko Matt Swainson, ko George Marsden, ko Peter Ornberg, ko Roy Te Punga, ko Ted Hayward, ko Kuru Waaka, ko Ace Wood (mana whakahaere), ko Meta Francis, ko Walton Haig, ko Duncan McRae, ko Ben Ropata, ko William Vercoe, ko Eddie Morgan
  • Nga Hoia Tāpiri: ko Kāpene R. McDonald, (he takuta), ko Kāpene Chaplain Kahi Harawira, (kaikarakia o te ope), ko Kāpene R. Shaw-Thompson, (tākuta mahi niho) me nga Rewhetanara Tuarua ko Rangi Tutaki, ko Jim Aperahama, ko Hupa Hamiora

Rātaka

  • 1 Maehe: Kei te taone o Kabrit Te Ope Taua Maori e whanga ana. I te haurua o te rima, ka wehe atu tetahi rōpū ko Kāpene Chris Sorrenson, ko Rewhetanara Tuarua a Duncan McRae, me te toru tekau ma waru hoia. I wehe atu i runga i nga waka O Te Ope Taua Maori mo te takiwa hou, ko nga taone tōtika anake i kawea atu i te topuni taonga a Te Ope Taua Maori. I te haurua o te iwa, ka whakahaeretia te karakia mo te ra. I pau katoa te toenga o te ra ki nga mahi whakareri mo to ratou nekehanga.
  • 2 Maehe: I te haurua o te ono, ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I tahuri te Ope Taua Maori ki te tarapēke i a ratou taonga. I turakina katoatia nga teneti, i whakahiatotia nga taonga katoa, a, i whakawhāititia nga pū me nga matā kia noho reri ratou ki te neke a te waru rau haora. Hei konei ka kawea nga taonga katoa ki te tereina kawe taonga. I te haurua o te tahi karaka, ka wehe atu nga waka kawe pū perene mai i te topuni ki te tereina. I te toru karaka i te ahiahi, ka whakatūtū haeretia te Ope Taua Maori kia noho wātea ai taua takiwa. Ko Te Ope Kawe Taonga ko Rewhetanara Tuarua a Ted Hayward rāua ko Rewhetanara Tuarua a Eddie Morgan kua tae kē ki te teihana o Tenewhia kia noho reri ai ratou ki te neke ki runga i te tereina kawe pāhi. Ko te tikanga hoki, kia noho reri nga āpiha me nga hoia katoa ki te wehe atu i te ra o muri mai. Ko Te Ope Taua Maori i moe kē i raro o nga whetu notemea kua oti kē nga teneti te uta atu ki runga ki te tereina kawe taonga.
  • 3 Maehe: I te haurua o te rima, ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I te hauwha ki te ono, te wa o te parakuihi. I te whitu karaka, ka timata nga waka o Te Ope Taua Maori ki te wehe atu i te teihana o Tenewhia kia noho reri ai ratou ki te kake ki runga i te tereina. I te rua tekau miniti i muri o te iwa, ahakoa noa he nui tonu nga haora tureiti o te tereina, ahakoa nga whakarite o te wa, ka tahuri tonu te Ope Taua Maori me te Ope Toru Tekau ma Tahi Karawhiuwhiu i nga Waka Tuki i tāpiritia mai mo tenei haerenga i te whenua hou. Rua tekau miniti to ratou tūreiti ki te kake atu ki runga ki te tereina. I te haurua o te tekau ma tahi, ka tae atu te Ope Taua Maori ki Kanatara. Katahi ratou ka whakawhiti atu ki te Awa o Suez. I reira hoki ka whāngaitia ratou ki te kai mahana. I te hauwha o te ono, ka kake ano te Ope Taua Maori i te tereina. He nui tonu hoki nga haora i whakatā ratou i reira i mua o te wehenga atu.
  • 4 Maehe: I pau katoa tenei po i a ratou e haere ana i runga i te tereina. I te hauwha o te ono i te ata ka tae ratou ki tetahi teihana iti waru maero te tawhiti i Haiwha. I te haurua o te whitu i muri mai o ta ratou hikoi mo te wha maero, ka tae atu Te Ope Taua Maori ki te topuni i Tira, i waenga i te māra rākau oriwa. Miharo katoa nga tāngata ki tenei takiwa notemea he nui tonu nga marama i a ratou i roto i te koraha. I te tahi karaka i te ahiahi, ka haere te katoa o te Ope Taua Maori mo tetahi hikoi toru haora. Koakoa katoa ratou ki te hikoi haere ki roto ki nga pātiki kākāriki i roto i te takiwa āhua rite ki to Kirīhi.
  • 5 Maehe: I te whitu karaka ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Ko nga mahi i pērā i era i mahia i Kapiriti. I haere te Kamupene A, me te Kamupene B, me te Kamupene C mo te hikoi mo te toru me te hāwhe haora. Natemea kua āhua weriweri te rangi, kihai te toenga o te Ope Taua Maori i haere ki te hikoi, engari, i tahuri kē ratou ki nga mahi whakatūtū hoia.
  • 6 Maehe: I te whitu karaka ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Na te mākū o te rangi, kihai ratou i haere ki te hikoi, i tahuri kē ratou ki te horoi i a ratou pū. I te haurua o te tahi karaka, natemea kua pai mai te rangi, ka haere te katoa o te Ope Taua Maori mo te hikoi wha haora. I te whitu karaka i te ahiahi ka whakahaeretia tetahi pikitia i runga i te Waka Whakahaere Pikitia. Ko te ingoa o te pikitia ko ‘Kimi Whaiāipo i te Koraha.’
  • 7 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I te whitu karaka ka parakuihi ratou. I te hauwha o te tekau, ka kake te Ope Taua Maori ki runga ki te rua tekau ma rima o nga pahi-a- iwi, katahi ka haere tonu atu. I te hauwha o te tekau ma rua, ka tū nga pahi, ka haere ratou ki te tina. I haere atu te rori ma roto i etahi whenua kākāriki, whenua ātaahua. I haere penei tonu ratou ki roto ki te whenua whai whanaunga atu ki nga korero o te paipera. I te haurua o te whitu, ka tae te mātāmua o te Ope Taua Maori ki te topuni i Tamakahi. Ka mutu te kai o te po, ka haere ratou ki te moe. I pakaru etahi o nga pahi i runga i te huarahi, a, i tae tūreiti mai ki Tamakahi. I whāngai katoatia nga hoia, a, i whakawhiwhia ratou ki etahi paraikete kia pai ai ta ratou moe. Ko te huihuinga katoa o nga hoia, e whitu rau, toru tekau ma waru. Ko nga Āpiha o te Ope Taua Maori, e toru tekau ma waru, tokorima o enei, he mea tāpiri mai. Toru tekau ma wha etahi atu hoia hei whakapiki i te Ope Taua Maori ki tōna ake taumata tika.
  • 8 Maehe: I te rima karaka ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I te hauwha o te rima ka parakuihi ratou. I te hauwha ki te waru ka kake ki nga pahi kawe hoia, katahi ka wehe atu i Tamakahi ki te peka whakamutunga o tenei haerenga. I te hauwha o te tahi karaka, ka tae atu te Ope Taua Maori ki tōna mutunga i te takiwa o Tikitiki-ko (Djediede) tōna topuni kei Takapau (Zabbound). I te tahi karaka i te ahiahi ka tina. Ko te toenga o te ahiahi i whakapaua ki te whakatau i ta ratou noho ki reira.
  • 9 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I te iwa karaka ka huihui mai te Ope Taua Maori. Katahi te Āpiha Matua ka kauhau mai ki a ratou mo tetahi haora mo nga āhuatanga i te whenua o Hīria, nga whakahaere kawanatanga, me nga whakahaere hoia. Ko te toenga o te ra i whakapaua ki te whakapai i te takiwa o te topuni.
  • 10 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Katahi ka whaiwhai i nga mahi i whakaritea i roto i a ratou mahere.
  • 11 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Katahi ka whai haere i nga mahi i whakarite mo taua wa.
  • 12 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Katahi ka whai haere i nga mahi i whakaritea mo taua wa. I whai atu te Āpiha Mohio (IO) me ona hoa mahi ki te tirotiro haere i te pā tūwatawata hei whakaruru mo te Ope Taua Maori.
  • 13 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Ka tahuri nga Kamupene i te ahiahi ki te hikoi haere i te haora o te toru karaka. Ko Rewhetanara Tuarua a Roy Te Punga (Āpiha Mohio) rāua ko Rewhetanara Tuarua William Vercoe, i haere atu ki te takiwa o Kairo ki te ako i etahi momo mahi ma nga hoia. I piri atu ano etahi hoia ki o rāua taha.
  • 14 Maehe: Ka whai tonu i nga mahi i whakaritea i roto i te mahere katahi ka hikoi atu a Kamupene A rāua ko Kamupene B ki te takiwa hou i te iwa o nga haora. Ko te pakari o te rōpū nei mo tenei wiki e whitu rau, rua tekau ma rima hoia. E tokotoru nga Hoia Tāpiri , wha tekau ma whitu etahi atu hoia hei hiki i tenei rōpū ki tōna taumata tōtika. Ko nga Āpiha o te Ope Taua Maori e toru tekau ma waru, tokorima o ratou he Āpiha Tāpiri.
  • 15 Maehe: I wehe atu a Kamupene B rāua ko Kamupene C ki te takiwa hou i te iwa karaka. I hikoi atu ratou ma runga i o ratou waewae. Ko te toenga o te Ope Taua Maori kei roto tonu i te topuni e whakatika ana mo te wehetanga i te ra o muri mai.
  • 16 Maehe: I puta mai a Meiha Tiwi Love rāua ko Kāpene Terry Gilroy me tetahi Rōpū Hoia rua tekau ki te āwhina. No te Topuni Ako Hoia tenei tira. I roto i tenei ope etahi tāngata ruarua i timata ki te whakatā i te takiwa o Kapiriti i mua i to matou wehenga mo te taone o Hīria.
    I tahuri te Ope Taua o te Topuni Matua rāua ko te Kamupene o nga Rangatira Nui ki te hikoi kia hono atu ai ratou ki te Ope Taua i roto i te takiwa hou. He rōpū iti nei i mahue ki muri i roto i te topuni tahito hei tūtei, hei waero hoki mo te Ope Taua Maori. Ko Meiha Love i noho hei kaiwhakahaere mo ratou he kore waka mo ratou hei kawe i nga hoia. Ko nga Kamupene kei te hikoi ma raro, a, ko nga waka ruarua kei te kōpikopiko haere i te taritari i nga taonga ki te wāhi hou i te takiwa o Arsal.
  • 17 Maehe: Kua tau te noho a te Ope Taua Maori ki konei. Kua mā katoa nga taonga, a, kua pai katoa te takoto o nga rua me te tū o nga teneti. Kua māhorahora hoki te noho a nga hoia. Kua tatū hoki tenei wāhi hei taunga mo nga wāhanga o te Kamupene kia noho reri ai ratou ki te tuki whakamua.
  • 18 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou, a, i pau katoa tenei rangi ki te karikari me te whakatatū i ta ratou taunga ki konei. Ko te ope i whakarerea i te takiwa tahito, kua neke mai ki tenei wāhi, a, kua timata hoki te patapata mai o te marangai. Ko te hoa o te marangai ko nga hau kaha o te wa.
  • 19 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Pōrearea ana a ratou mahi whakatau i te wāhi mo Te Ope Taua Maori i te marangai taumaha.
  • 20 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I koa katoa ratou mo nga kākahu wūru i tapaea mai e te Rōpū Tautoko o Ahitereiria ma nga hoia katoa. I homai anōtia etahi inu rama hei kaupare i te ngau a te marangai makariri o te po. I kotiti etahi o nga hoia ki te taone o Arsal, a, i uru atu hoki ratou i roto i tetahi raruraru. Tirohia te kawa whakahaere i raro i te ture 177.
  • 21 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I tahuri anō ratou ki nga mahi whakatatū i to ratou haerenga. Ko te pakaritanga o Te Ope Hoia mo taua wiki, e whitu rau, wha tekau ma waru nga hoia kei waho atu i te Rōpū Āpiha (tāpiri mai hoki tokotoru nga hoia); rua tekau ma wha etahi atu hoia kei te hiahiatia hei hiki atu i te huinga pakari o Te Ope Taua Maori ki tōna taumata tika. Ko te huinga katoa o nga Āpiha o Te Ope Taua Maori e wha tekau, tokorima o ratou nga mea i tāpiritia mai.
  • 22 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Kotahi haora te karakia i whakahaeretia mo nga Kamupene katoa i te takiwa o te topuni matua i te tekau ma rua karaka. I taua wā, ka huri weriweri nga mahi a Tawhirimātea, ka timata hoki te hukarere ki te heke mai, kapi katoa te whenua i te kapiti hukarere e toru, e wha inihi te hōhonu.
  • 23 Maehe: I te whitu karaka ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Kapi katoa te whenua i te hūkāpapa kua mātotoru tana takoto mai i runga i te whenua. Uaua ana nga mahi whakatau i ta ratou noho ki reira.
  • 24 Maehe: Kua hiki nga mahi a Tawhirimātea. He tokomaha nga mema o te Hāhi o Ingarangi i haere ki Peruti (Beirut) mo te karakia whakapā i raro i te whakahaere a te Minita a Kāpene Chaplin Kahi Harawira.
  • 25 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Ka tahuri anō ratou ki te whakatutuki i nga mahi whakahaere. Tokomaha tonu nga mema o Te Ope Taua Maori i kawea ki Parapeke (Baalbeck) ki te whare patu weriweri ki te whakaora i a ratou.
  • 26 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I hikoi a Kamupene B rātou ko Kamupene C me te Kamupene Matua ki nga wāhi horoi i te takiwa o Ere Inane (El Aine) katahi ka whakapau i taua ra i runga i te koraha. Ko Rewhetanara Tuarua aWalton Haig i kawea atu ki te hohipera.
  • 27 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I hikoi anō te Topuni Matua o Te Ope Taua Maori rāua ko te Kamupene D ki te horoi i Ere Inane (El Aine). I hikoi atu rāua ma raro i te hauwha o te waru. Tokotoru nga mema o Te Rōpū Mohio i haere ki te ako i te Topuni Matua i nga mahi mohio mo te wetewete kupu. Kei te whakaheke tonu te marangai, a, ko nga mahi karikari kei te haere tonu. He tokoiti nei te rōpū i haere ki te taone o Homa (Homs) mo te whakatā.
  • 28 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Ka timata hoki nga mahi whakaora i a ratou i te whare patu weriweri mo te katoa o te Ope Taua Maori i taua rangi. Ko te Topuni Matua rāua ko Kamupene D nga kamupene tuatahi kia haere ki te whakaora o taua mate. I mahia taua mahi i te takiwa o Ere Inane (El Aine), i reira hoki te whare whakaora mate e tau ana i nekea mai i te taone o Parapeke. I te haurua o te rua karaka, ka tahuri atu te Rōpū Tokoono o te Ope Kawe Tāngata no Hīporiata (Cypriot), me tetahi rōpū i kohia mai i nga Kamupene o Te Ope Taua Maori hei hāpaki haere i te takoto o te whenua. I ahu whakaraki atu ratou ki te rawhiti ma te takiwa o te kāinga o Arsal mo te tekau ma wha maero. I kawea atu e ratou etahi kai hei whāngai i nga hoia mo te rua tekau ma wha haora, me nga waerehi kia noho hono tonu ai ratou ki te Topuni Matua. I āta mau tonu ratou ki nga huarahi putanga atu hei whaitanga atu ma nga waka ki nga puna wai pātata ki te huarahi. Tokorua nga Āpiha i haere ki te taha o tenei Rōpū, ko Rewhetanara Tuarua a Syd Jackson, rāua ko Rewhetanara Tuarua a Jim Aperahama. Ko te taumata pakari o te huinga hoia mo te wiki, e whitu rau, toru tekau ma waru hoia. (Tokotoru nga Hoia Tāpiri); toru tekau ma wha etahi atu hoia kei te hiahiatia hei hiki i te mana o Te Ope Taua Maori ki tōna taumata tika. Ko nga Āpiha o te Ope Taua Maori e wha tekau, tokorima o ratou he Āpiha Tāpiri.
  • 29 Maehe: I te whitu karaka ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. I whakahaeretia te karakia i te takiwa o nga kapa hoia o te Topuni Matua. I haere hoki a Kamupene B kia whakaoratia o ratou mate i te whare patu weriweri i te ahiahi. I hoki mai te rōpū hāpaki whenua mai i te Rōpū Tokoono i te Ope Kawe Tāngata, katahi ka hoki atu ki o ratou ake takiwa.
  • 30 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Ka whakahaeretia nga mahi i whakaritea ma ratou.
  • 31 Maehe: I te haurua o te ono ka tangi te pūtatara whakaara i a ratou. Ka mahia nga mahi i whakaritea. Ka whakaotitia nga mahi whakaora mate i te whare patu weriweri mo nga hoia o Te Ope Taua Maori. I kawea atu a Rewhetanara Tuarua a Eddie Morgan, ki te hohipera.

Rarangi Pukapuka

Te Rua Mahara o te Kāwanatanga
Whakapuakanga: 28 NZ (Māori) Battalion Diary, WAII 1 1664 DA 68/1/27-28

[1] Nga Tama Toa, p. 214.

Submitted by mbadmin on

Takupu (0)